Ayurvedische Yoga
Wat is Ayurvedische Yoga?
Ayurvedische Yoga ontstaat uit de combinatie van Ayurveda & Yoga. Samen vormen ze een sterk team. Ze vullen elkaar aan. Daarom combineer ik ze samen in mijn lessen. Hun doel is jou gezond te maken en vooral te houden, lichamelijk, geestelijk en energetisch. Het zijn twee oeroude disciplines uit India die lang geleden naar het westen zijn gebracht. Ze hebben duizenden jaren ervaring in het genezen van mensen en in het behandelen van hun kwaaltjes. Ook als je gezond en fit bent dragen Ayurveda & Yoga bij om je gezond te houden en je leven te verrijken.
Ayurveda is de wetenschap van het leven. Deze houdt zich bezig met het optimaliseren van jouw gezondheid. Want Ayurveda werkt preventief: hij helpt jou om ziekte te voorkomen en om je zelfgenezend vermogen te versterken.
Hoe voorkom je ziekte volgens Ayurveda?
Dit doe je door:
– de juiste voeding te kiezen
– de juiste vorm van beweging te ontdekken
– de juiste leefwijze te volgen
Ayurveda geeft jou hierover graag advies.
Yoga betekent verbinding. Verbinding van je lichaam met je geest. Verbinding van jou als mens met het universele leven. Het leven waar wij allemaal onafscheidelijk deel van uitmaken. We vergeten vaak waar wij vandaan komen. Dat wij (de microkosmos) diep verbonden zijn met het universum (de macrokosmos). Het feit dat wij het contact met het universum zijn kwijt geraakt is volgens Yoga de belangrijkste oorzaak van ons lijden. Door Yoga verbinden we ons weer met de kosmos en met het universele, goddelijke leven.
Yoga brengt je op een spiritueel pad. Hij helpt je op weg naar je spirituele realisatie of zelfverwerkelijking. De bedoeling van Yoga is dat je je bewust wordt van wie je bent als mens en waarom je op deze aarde bent. Om dit allemaal te bereiken stimuleert Yoga jou om allereerst goed te zorgen voor je lichaam en voor je geest. Zo begin je echt vanuit de basis om jezelf te helen. We hebben allemaal iets te helen. Yoga helpt je om jouw lichamelijke klachten te verminderen en vaker ook te genezen. Yoga stimuleert jou ook om goed voor je geest te zorgen door je technieken aan te reiken om deze tot rust te brengen. Als je gezond bent en als je je rust hebt gevonden dan kun je je bezighouden met de ontwikkeling van je ziel en van je geest. Je kunt je bezig houden met die spirituele vragen: Wat doe ik op deze aarde? Welke is mijn missie hier, mijn dharma? Door in de wijsheid van Yoga te graven vind je het antwoord op al je vragen.
Als je je goed voelt in lichaam en geest kun je meer tijd maken voor de kleine dingen in je dagelijks leven en ervan genieten. Je kunt je bezig gaan houden met je favoriete hobby. Je kunt vaker uitgaan met je vrienden en familie. Je kunt ook meer tijd nemen om yoga en meditatie te doen, of om te wandelen. Je wordt de baas over je eigen leven en je doet vooral dingen waar je blij van wordt.
Volgens Ayurveda & Yoga is jouw lichamelijke, mentale en energetische welzijn de basis om verder te kunnen groeien als mens en om je dan bezig te houden met je spirituele welzijn. Ayurveda & Yoga hebben beide hetzelfde doel voor ogen. Ze willen graag dat je je blij, sterk, energiek en vrij voelt. Dat je gezond en stralend door je leven gaat. Het samenvoegen van deze twee Oudindische disciplines gaat eigenlijk van zelf.
De vijf elementen
Zoals Ayurveda & Yoga ons leren zijn het universum (macrokosmos) en de mens (microkosmos) onafscheidelijk van elkaar. Volgens Ayurveda bestaan beide uit vijf elementen: aarde, water, vuur, lucht en ether.
De vijf elementen kun je zien als oerkrachten. De samenstelling van deze krachten in ons bepaalt hoe wij zijn, lichamelijk en geestelijk. Deze bepalen onze gezondheid of onze ziekte, onze groei- en ons verouderingsproces. Wij moeten ervoor zorgen dat we de elementen in ons in balans houden. Als ze in evenwicht zijn, dan zijn we gezond. Als ze uit balans raken, dan kunnen we ziek worden.
De elementen bepalen onze fysiologische functies en hebben precieze eigenschappen
Aarde is de materie en water is de vloeistof in ons lichaam. Aarde en water samen zijn bindend, ze geven structuur en gewicht. Denk aan je gewrichten, je cellen, je weefsel.
Vuur is de heldere energie van transformatie, het verwerken van stoffen. Denk aan je stofwisseling, je spijsvertering, je hormoonhuishouding.
Lucht is beweging. Lucht beweegt je lichaam en geeft snelheid in je doen en denken. Lucht beweegt je bloedsomloop, je zenuwstelsel, je endocriene systeem, je ademhaling.
Ether is verbinding en maakt communicatie en expressie, jezelf kunnen uiten, mogelijk. Ether brengt het geluid voort, je stem.
Hoe kun je deze elementen in jezelf waarnemen?
Je kunt de elementen waarnemen in jezelf door hun eigenschappen te herkennen. Zo zijn aarde en water zwaar, koud en stabiel. Vuur is warm, licht en beweeglijk (ritmische beweging). Lucht en ether zijn licht, fris, onstabiel en beweeglijk (chaotische beweging). Herken je deze kwaliteiten in jezelf?
De drie dosha’s
Ayurveda koppelt de elementen twee aan twee, afhankelijk van hun kwaliteiten die op elkaar lijken. Ayurveda maakt er drie groepen van, die dosha’s worden genoemd. Dosha betekent gebrek, onvolmaaktheid en wijst op onbalans. Het geeft aan dat er een teveel is van één of meerdere elementen in je. Door een teveel kunnen de elementen uit balans raken.
De drie dosha’s zijn:
– Vata dosha (lucht en ether)
– Pitta dosha (vuur en water)
– Kapha dosha (aarde en water)
Meestal heeft ieder van ons één of twee dominante dosha’s in zich. Wij zijn echter een combinatie van alle drie dosha’s, die in verschillende mate in ons zijn. Dit bepaalt wat Ayurveda noemt je ‘energetische constitutie’: je eigen en unieke energetische bouw. Je wordt ermee geboren en je wordt er oud mee. Ayurveda stelt vast wat je energetische constitutie is, welke dosha’s (welke elementen) in jou het meest heersen en uit balans kunnen raken. Aan de hand hiervan geeft Ayurveda je dan advies over de voeding, de dagelijkse gewoonten en de yogabeoefening die het beste bij jouw energetische constitutie passen en die deze in balans houden.
Ayurvedische Yoga is de meester van wat de juiste en unieke yogabeoefening voor jou is. Hier ligt de kracht van deze yogamethode, waar ik een aantal jaren geleden verliefd op werd. Door middel van Ayurvedische Yoga en zijn principes, maak ik een les die helemaal voor jou op maat is. De les houdt rekening met de eigenschappen van de elementen die in jou heersen. Aan de hand hiervan kies ik de juiste yoga-technieken en -houdingen die de elementen in jou stimuleren of kalmeren. Zoals Krishnamacharya, de vader van de moderne yoga, zei: ‘Het is niet de beoefenaar die zich aan yoga moet aanpassen, maar het is yoga die zich van tijd tot tijd aan de beoefenaar moet aanpassen’. En ik voeg hier zelf aan toe: ‘omdat jij helemaal uniek bent’ en ‘wat voor jou goed is hoeft niet voor mij goed te zijn’. Dit principe pas ik toe in de individuele lessen waar ik jou persoonlijk begeleid.
De energetische constitutie
De dosha’s bepalen niet alleen onze fysiologische functies; ze bepalen ook de verschillende types mens die er zijn. Zo heb je het Vata type, het Pitta type en het Kapha type. Het typeren van iemand moet daarbij geen label worden, geen etiketje dat je op iemand of op jezelf plakt. Weten welk dosha-type je vooral in je hebt, helpt je om jezelf beter te leren kennen met al je kwaliteiten en met je valkuilen. Het helpt je om jezelf te leren begrijpen en om jezelf te verbeteren om zo te groeien naar een fijnere en betere versie van jezelf.
Om je een idee te geven over wat een Vata-, Pitta- of Kapha-type is noem ik een aantal kenmerken per type zonder er te diep op in te gaan. Want dit ga je pas ervaren in de praktijk, op het moment dat je mijn lessen, themadagen of retraites volgt.
Een Vata-type (elementen lucht en ether) is, lichamelijk gezien, iemand die vaak kleiner of groter dan gemiddeld is. Hij heeft een smalle lichamelijke bouw met de neiging tot een laag lichaamsgewicht. Deze persoon komt moeilijk aan, heeft een bloedsomloop die vaker niet optimaal is, een droge huid, aderen die goed te zien zijn door de huid. Zo’n dosha-type heeft verder een onrustige en wisselende spijsvertering en raakt gemakkelijk verstopt. Dit dosha-type kan niet zo goed tegen wind, droogte en kou.
Psychologisch gezien is een Vata-type vrij onrustig en beweeglijk. Hij houdt van actie en is erg creatief en sociaal. Dit is een gevoelig type die zich snel zorgen maakt over dingen en zich door angst en onrust laat lijden. Een type dat snel gestrest raakt. Zo iemand kan gauw van stemming wisselen en van mening veranderen.
Een Vata-type is aangetrokken tot erg actieve vormen van yoga of van sport. Hij houdt van beweging en wil alles uitproberen. Een Vata-type houdt van verandering.
Een Pitta-type (element vuur) is gemiddeld qua lengte en bouw. Deze heeft een goed functionerende bloedsomloop en een gemiddeld gespierd en sterk lichaam. De huid van een Pitta-type is meestal warm en vettig. De eetlust en dorst van zo’n type is hoog en zijn stoelgang is regelmatig en vaak aan de ‘losse kant’. Een Pitta-type heeft gauw last van hitte, zonlicht en vuur.
Psychologisch gezien is zo’n type assertief, dynamisch, heeft een hoge wilskracht, is gefocust en vastberaden.
Op emotioneel niveau is een Pitta-type een weerbaar mens die dus goed voor zichzelf kan opkomen. Zo’n type heeft een sterke mening die soms zelfs tot boosheid kan neigen.
Een Pitta-mens houdt van competitie zowel met een ander als met zichzelf. Zelfs als hij aan yoga doet heeft hij de neiging om het beste uit zichzelf te halen om te laten zien hoe goed hij het kan. Dit type houdt van energieke prestaties en vormen van sport en van Yoga. Toch voelt een Pitta-type zich aangetrokken tot meditatie en werkt graag aan zijn mentale rust. Dit dosha-type zoekt van nature naar verlichting.
Een Kapha–type (elementen aarde en water) is lichamelijk meestal wat kleiner dan gemiddeld, maar kan soms ook wel lang zijn. Dit type heeft een grote en brede lichaamsbouw, komt snel aan en houdt vocht vast. Een Kapha-dosha-type kan de neiging hebben tot een zware tot slechte bloedsomloop, een dikke huid die vaak ook vochtig is. De eetlust van dit type dosha is regelmatig maar vanwege het feit dat zijn stofwisseling langzaam is, heeft dit type dosha een trage en zware stoelgang. Een Kapha-type kan niet zo goed tegen vochtig en koud weer.
Psychologisch gezien heeft zo’n type sterke en stabiele gevoelens. Een Kapha- type is kalm, loyaal en tevreden. Vaak ervaart een Kapha-type erg diepgeworteld gevoelens waardoor het moeilijk voor hem wordt om iemand of iets los te laten. Hierdoor houdt Kapha niet van veranderingen. Kapha is diep gehecht aan zijn gewoonten en geliefden.
Een Kapha-type is van nature een beetje lui en houdt niet echt van beweging en actief zijn. Kapha stelt beweging liever uit. Een Kapha-type beoefent yoga alleen als hij er echt van overtuigd is dat dit goed is voor zijn gezondheid.
Wat brengt de elementen (de dosha’s) uit balans? En wat zijn de kenmerken van een element uit balans?
Volgens Ayurveda draait onze gezondheid om het zoeken naar balans en om balans te herstellen, daar waar dit verloren is gegaan. Ons lichaam is constant op zoek naar balans. Op het moment dat het niet meer voor balans kan zorgen worden we ziek. Waarom raken we eigenlijk uit balans? Omdat de elementen waaruit wij bestaan en die ons maken zoals we zijn, als mens, uit balans raken.
Zoals ik al noemde heeft ieder van ons een eigen energetische bouw vanaf de geboorte. Ze bepaalt onze natuurlijke aard. Je dient rekening te houden met je eigen bouw en deze te omarmen. Aan de ene kant moet je niet over zijn grenzen heen gaan, maar aan de andere kant moet je zorgen dat je volgens je bouw, je aard blijft leven.
Een praktisch voorbeeld: bij een Pitta-type is het vuur-element dominant. Als je een Pitta-type bent, moet je zorgen dat het vuur in je lichaam niet te hoog wordt, anders kun je klachten krijgen. Een van de kenmerken van het vuur-element is warmte. Als je hier niet goed mee om gaat, kan warmte tot hitte en zelfs tot brand leiden. Bepaalde kruiden en een bepaald soort voedsel dat je eet, kunnen het vuur in jouw lichaam extra stimuleren. Denk aan scherpe kruiden en specerijen zoals zwarte peper, Cayenne peper, voedsel met een zure smaak zoals yoghurt, tomaat. Als je deze met regelmaat eet of te veel van deze tot je neemt, kan je last krijgen van brandend maagzuur en op den duur kun je helemaal uit balans raken en zelfs ziek worden, als je ermee door gaat.
Nog een praktisch voorbeeld voor een Pitta-type: als je Pitta van aard bent, houd je waarschijnlijk van hevig sporten, van competitieve en energieke activiteiten en bezigheden. Stel je gaat om 13:00 uur in de zomer hardlopen, in de volle zon. Je bent al een ‘vurig type’ uit jezelf en daarbij komt nog de hitte van de zon. Als Pitta-type kan je het waarschijnlijk ook niet laten om je uiterste best te doen en misschien doe je een wedstrijdje tegen jezelf: je daagt jezelf uit om je beste loopsnelheidsrecord te halen. Door dit te willen bereiken ga je over je grenzen heen met het hardlopen. Hierdoor wordt het vuur in je lichaam zo hoog dat je hitte voelt. Je staat letterlijk in brand. Je droogt uit. Je put jezelf uit.
Dit is misschien een vrij extreem voorbeeld, maar met een duidelijke boodschap: als je weet hoe de elementen in jou werken, dan kun je dit soort situaties voorkomen.
Als Pitta-type zal je hart bij energieke vormen van sport en van yoga liggen. En hier moet je niet mee stoppen. Want je wilt je eigen manier van zijn, je eigen vuur niet blussen, maar in de gaten houden. Ga door met de activiteiten waar je van houdt, anders word je ongelukkig. Maar doe dit op een bewustere manier, met mate. Doe er vooral niet teveel je best bij. Zo voorkom je dat je over je grenzen heen gaat. Zo blijf je in balans, zo luister je naar jezelf. Dat is wat Ayurveda graag ziet.
De elementen kunnen dus uit balans raken door verkeerd voedsel te gebruiken voor jouw type persoon, vooral voedsel dat je met regelmaat gebruikt. Ze kunnen ook uit balans raken door een gewoonte die voor jouw type persoon niet geschikt is. In het geval van Pitta is het geen goed besluit om heftig te gaan sporten op het heetste moment van de dag. Zo zijn er tientallen voorbeelden die ik zou kunnen noemen. Maar het gaat er nu om dat je het principe duidelijk hebt.
Er zijn nog meerdere factoren die de elementen uit balans kunnen brengen. Zoals het aanbreken van een nieuwe fase van je leven en de cycli van de seizoenen. Deze twee factoren hebben invloed op ieder van ons, ongeacht je eigen energetische constitutie (of bouw). De cycli van de seizoenen, die voor disbalans kunnen zorgen in het evenwicht van de elementen, zijn de factor waar ik rekening mee hou in de groepslessen. Ik geef jou een yogales die bij het huidige seizoen past, qua elementen en qua manier van beoefenen. Dit houd je gezond en stralend.
Ons leven kent drie fasen, volgens Ayurveda. Iedere fase komt overeen met één of meerdere elementen. De kindertijd-fase is verbonden met Kapha dosha, de fase waarin aarde en water in het leven van een kind heersen met al hun voor- en nadelen. De volwassen-fase heeft te maken met Pitta dosha, met het vuur-element en met alle kenmerken die dit element met zich meebrengt. De ouderdoms-fase krijgt te maken met Vata dosha, dus met de fase waarin lucht en ether hun grootste rol spelen. De elementen die een levensfase met zich meebrengt, kunnen je eigen energetische constitutie (of bouw) uit balans brengen. Een nieuwe fase van je leven kan zorgen voor lichamelijke en geestelijke veranderingen, die je uit je evenwicht kunnen halen, waardoor je klachten kan krijgen. Denk bijvoorbeeld aan de menopauze voor vrouwen. De menopauze kent een verhoging van het element lucht, waardoor je verschillende kwaaltjes mee kunt maken. Hiervan zijn slapeloosheid en opvliegers het meest voorkomende voorbeeld. Je stofwisseling kan trager worden waardoor je sneller dan vroeger kan aankomen. En noem maar op.
De cycli van de seizoenen brengen ook veranderingen in de samenstelling van de elementen onderling: zowel in de natuur alsook in de mens.
De herfst wordt beheerst door lucht en ether. Deze twee elementen zorgen voor onstuimig en wisselvallig weer met vaker een harde wind erbij die alles om je heen weg laat waaien. Wat doet dit met je? Het maakt je onstabiel, het geeft je het gevoel dat je niet meer met beide benen op de grond staat. Je wordt besluiteloos. Je wordt lichamelijk en geestelijk onrustig, soms ook angstig. Je kunt een droge huid krijgen, een tekort aan concentratie ervaren. Dit kan soms een onregelmatige spijsvertering veroorzaken met als gevolg veel lucht in je darmen. En ook nog slapeloosheid.
De eerste fase van de winter wordt ook beheerst door lucht en ether. De tweede fase van de winter en de lente door de elementen aarde en water. Je voelt je dan zwaar en lusteloos. De zomer wordt beheerst door het vuur-element. De hitte van de zomer kan je spijsvertering verzwakken en je moe en nerveus maken.
Wat doe je eraan? Hoe herstel je weer de balans?
Je kunt de in overmaat geraakte elementen weer laten kalmeren door het nuttigen van geschikt voedsel. Om het vuur-element te kalmeren dien je voedsel en kruiden tot je te nemen die de hitte van het vuur laten afkoelen. Om het element lucht te kalmeren dien je voedsel en kruiden tot je te nemen die de droogte en de lichtheid van de lucht respectievelijk voeden en zwaarder maken. Je kunt de elementen aarde en water kalmeren door voedsel en kruiden te gebruiken die de zwaarte en de stagnatie van deze elementen lichter maken en er pit in brengen.
Wat je eet is de basis van je gezondheid. Ook de juiste leefstijl, de correcte dagelijkse gewoonten voor jou zijn van wezenlijk belang om de balans in de elementen te herstellen.
De vorm van beweging waarvoor je kiest en de manier waarop je deze beoefent kan de elementen kalmeren of stimuleren. De yogahoudingen, de mudra’s en mantra’s, de meditatieoefeningen waar je voor kiest, beïnvloeden de elementen in je. Wat je kijkt en waar je naar luistert, je manier van doen en van denken hebben invloed op het evenwicht van de elementen waaruit je bestaat.
Als je hierover meer wilt weten en als je je gezondheid in eigen handen wilt leren nemen, begin dan mijn lessen te volgen, in de groep of individueel. Volg mijn retraites en themadagen, als je de principes van Ayurvedische Yoga gedurende een aantal dagen direct wilt leren toepassen aan je leven. Ik help je graag bij het bewandelen van je prachtige en unieke levenspad.